به رغم وجود رویه ی با شفقت در آموزش، استفاده از حیوانات در آموزش غالبا آسیب زننده است. این استفاده های آسیب زننده عبارتند از تشریح برای آناتومی، تمرین جراحی، و آزمایشات فیزیولوژی و فارماکولوژی. استفاده ی آسیب زننده از حیوانات را از ابعاد مختلفی می تواند نقد کرد:

 

رنج حیوانات و اختلال اکولوژیکی

اولا حیوانات وقتی رفتار عادیشان محدود شود، متحمل درد شده یا کشته شوند، رنج می کشند. آنان حین اسارت و انتقال، اسکان و پرورش یافتن در اسارت، کشته شدن برای تشریح و مورد آزمایش واقع شدن رنج می شکند. از جهت اکولوژیکی نیز دغدغه هایی در خصوص نابودی جمعیت های قورباغه ها، کوسه ها و لاک پشت ها که در برخی کشورها برای اهداف آموزشی از محل زندگیشان ربوده می شوند وجود دارد.

 

درسی عملی از اخلاق

جرج راسل، استاد زیست شناس دانشگاه آدلفی معتقد است اجتناب گسترده از بحث در مورد اخلاقیات استفاده از حیوانات و جایگزین ها در علوم زیستی، یک درس عملی اخلاق است: اینکه دغدغه های اخلاقی اهمیتی ندارد. پیام نهانی چنین برنامه آموزشی اینست که زندگی بی ارزش است و می توان حیوانات را ابزارهایی دور ریختنی دانست. هنگامیکه علم خود را در یک خلاء اخلاقی می انگارد یا چنین پیام هایی را منتقل می کند، عواقبش برای علم و جامعه می تواند بسیار جدی باشد.

 

تجاوز به آزادی های شهروندی

بسیاری از دانشجویان هیچگونه اختیاری در انتخاب مشارکت در آزمایشاتی که به حیوانات آسیب میزنند نداشته و دارای حق قانونی مخالفت نیستند. معمولا جایگزین ها به ایشان ارائه نشده و بی شک این اجبار به استفاده ی آسیب زننده از حیوانات، برخی دانشجویان را از ورود به علوم زیستی منصرف می کند. آنهایی هم که تصمیم میگیرند وارد اینگونه رشته ها شوند، ممکن است تا لحظه آخر از آنچه از ایشان انتظار می روند اطلاعی نداشته باشند. بدین ترتیب بسیاری از آنان به دلیل عواقب روان شناختی یا آکادمیک وادار به تغییر رشته َیا انصراف از تحصیل شده اند. چنین تبعیضی در واقع تجاوز به آزادی های شهروندی این دانشجویان است: همه ی دانشجویان باید از حق عدم مشارکت در استفاده ی آسیب زننده از حیوانات برخوردار بوده و به جایگزین هایی که از حیث آموزشی معتبرند دسترسی داشته باشند.

 

ضرر به علم

این یک زیان بزرگ برای حرفه هایی از علوم زیستی است که دانشجویان به علت اسفاده ی آسیب زننده از حیوانات یا به آن ها وارد نمی شوند یا نیمه کاره رهایشان می کنند. این موضوع به دلیل تبعیض علیه دانشمندان خوب، بطور کلی برای علم و بطور خاص برای پژوهش با شفقت مضر است دانشمندان خوب کسانی هستند که برای تفکر انتقادی آماده شده اند، با شیوه های جایگزین و کاراییشان آشنایی دارند، و هنوز به زندگی احترام میگذارند. همچنین این موضوع با تبعیض علیه دانشمندان زن جوان، فاصله ی جنسیتی در علم را تعمیق می بخشد: زنان غالبا نسبت به حیوانات حساسیت نشان داده و به آن ها احترام می گذارند. در حالیکه این رویکرد در الگوی فعلی جایی ندارد:

"وقتی مشغول تحصیل بودم نمیدانستم واقعا میخواهم دامپزشک شوم یا نه. اگر وادارم می کردند روی حیوانات آزمایش کنم، اصلا ارزشش را نداشت و ادامه نمی دادم. من معتقدم اگر روی حیوانات آزمایش کنید، آنگاه اهمیت کمتری برای آنان قائلید. رفتاری متقاوت نسبت به حیوانات و شاید حتی بقیه انسان ها خواهید داشت. بنابراین من فکر می کنم آزمایش روی حیوانات مضر است- آنقدرها که باید به حیوانات احترام نمی گذارید."- Dr. Tannetje Koning, Veterinarian, Zeewolde, The Netherlands.

 

حساسیت زدایی

یک مطالعه جدید که در Veterinary Record به چاپ رسید ثابت کرد که دانشجویان دامپزشکی در طول تحصیل حساسیت خود را از دست می دهند و بی شک استفاده ی آسیب زننده از حیوانات، این فرآیند را تشدید می کند. چنین تغییری در دانشجو، عواقب عظیمی را برای خود وی به عنوان فرد و همچنین برای جامعه به عنوان یک کل دارد. اندرو نایت، دانشجوی دامپزشکی استرالیایی می نویسد:

"در پایان آزمایش، گوسفند قبل از اینکه هوشیاری اش را بدست بیاورد توسط دانشجویان با اوردوز دارویی کشته شد. به دانشجویان گفته شد حفره سینه (chest cavity) را باز کنند تا مطمئن شوند دوباره زنده نمی شود. یکی از اهداف مطرح شده این بود که دانشجویان نسبت به حیوان زیر دستشان احساس مسئولیت کنند و مسئولین اطمینان می دادند که این اعمال حساسیت زدا نیست. مضحک بودن ماهیت این ادعا زمانی مشخص شد که دانشجویی دستش را در حفره سینه گوسفند فرو برد و از حس کردن ایستادن قلبش از تپش و مرگ او، هیجان زده شد."

جرج راسل در آموزگار زیست شناسی آمریکایی در سال 1972 با تمرکز بر زیست شناسی می نویسد:

"چنین آزمایشاتی می توانند به فلج کردن سیستماتیک و افزایشی ظرفیت فرد در احساس کردن انجامیده و تغییراتی را در شخصیت وی بوجود آورد که به اعتقاد من، حتی برای کسی که آموزش رسمی روانشناسی و روانکاوی ندیده نیز کاملا محسوس است. آیا خواسته زیادی است که بخواهیم آموزش زیست شناسی، احترام به زندگی را بیدار کند و حس تحسین و عشق نسبت به موجودات زنده را بپرورد؟"

 

محیط یادگیری نامناسب

انتقاد بعدی به آموزش و پرورش و تجربه ی یادگیری وارد است. دانشجویان بی شماری اعتراض دارند که چیزی از کار عملی با حیوانات نیاموخته اند، آزمایش هیچ کارکردی نداشته و فقط میخواسته اند تمامش کنند. فشار روانی حاصل از تعارضات اخلاقی می تواند محیط آموزشی بسیار ضعیفی را بوجود آورد.

به عکس، حدود 30 مطالعه آکادمیک منتشر شده وجود دارد که نشان می دهد دانشجویانی که از جایگزین ها استفاده کرده اند، از حیث کارایی آکادمیک، به خوبی آنهایی که از روش های سنتی حیوانی استفاده کرده اند یاد گرفته اند. در برخی موارد نیز کارایی آکادمیک روش های جایگزین برای یادگیری بالاتر بوده است. دکتر زیست شناس جاناتان بالکوم (Jonathan Balcombe)، مشاور سابق اینترنیش در جایگزین ها، نتایج این پژوهش ها را خلاصه کرده است. از حیث عمق و کیفیت آموزش، استفاده ی آسیب زننده از حیوانات یک روش محدود است.
 

غیر ضروری

اکثریت دانشجویان علوم زیستی هرگز در حرفه خود از حیوانات استفاده نخواهند کرد. در نتیجه، سودمندی رویکرد فعلی جای تردید دارد. برای آن دسته از دانشجویانی که در آینده با حیوانات سر و کار خواهند داشت- مانند زیست شناسان و دامپزشکان- نیز وجود واحدهای درسی که هم اکنون در سراسر دنیا به کمک جایگزین ها تدریس می شوند، مدرک کافی از بی نیازی به روش های قدیمی را ارائه می کنند.

"من واحد درسی را ساختم که تجربه و دانش فیزیولوژیک خوبی را بدون استفاده از حیوانات به دانشجویان میداد. بنابراین از نظر من، این واحدهای درسی بدون آزمایش روی حیواناتند که هنجار هستند زیرا چنین آزمایشاتی هیچ ضرورتی ندارند. راه های بسیار زیادی برای نشان دادن مبانی فیزیولوژیکی وجود دارد که شما را از آزمایش روی حیوانات بی نیاز می کند. "- Prof. Kerstin Lindholm-Kiessling, Dept. of Animal Physiology, University of Uppsala, Sweden.

هم اکنون هم دانشجویانی هستند که بدون تجربه ی استفاده ی آسیب زننده از حیوانات فارغ التحصیل می شوند و چه بسا خیلی بهتر برای حرفه های آینده شان آماده شده اند. 

 

از حیث اقتصادی معقول است؟

 مطالعات جمعیت با شفقت ایالات متحده (The Humane Society of The United State: HSUS) و سایر گروه ها، هزینه ی تشریح را با جایگزین ها مقاسه کرده اند و تفاوت فاحشی را در هزینه ها به نفع جایگزین ها یافته اند. ممکن است در صورت وجود زیرساخت های سخت افزاری ناکافی در دانشکده، جایگزین های کامپیوتری به سرمایه گذاری اولیه زیادی نیاز داشته باشند اما این مخارج در طول زمان جبران خواهد شد. خرید نرم افزار صرف، از مخارج مرتبط با خریداری منظم و نگهداری حیوانات کم هزینه تر است. در حالیکه مزایای آموزشی هرگونه سرمایه گذاری روی جایگزین های پیشرو بلافاصله خود را نشان می دهد، مزایای دیگری همچون کاهش کشمکش میان دانشجو و استاد، افزایش سواد کامپیوتری، و بهبود اعتبار مؤسسه را نیز به دنبال خواهد داشت.

 

تضاد با روح قانون

طبق کنوانسیون اروپایی 123، دانشجویان در دروس پایه ای دانشگاهی خود نباید اصلا از حیوانات استفاده کنند. بخشنامه 86/609 اروپایی نیز می گوید هرجا که جایگزینی وجود دارد باید مورد استفاده قرار گیرد گرچه ابلاغیه این قانون شامل آموزش نمی شود. بسیاری از قوانین ملی نیز بطور مشابه بر ضرورت استفاده از جایگزین های موجود تأکید داشته و قوانین و کنوانسیون های ملی و بین المللی علیه تبعیض وجود دارد. برخی کشورها نیز قوانینی دارند که استفاده از حیوانات در برخی سطوح آموزشی را ممنوع می کند یا قوانین و مقرراتی دارند که از آزادی عقیده و حق مخالفت آگاهانه حفاظت می کنند. تعداد مؤسساتی که خط مشی حق انتخاب دانشجو را در قانوگذاریهایشان لحاظ کرده و جایگزین های عالی را در اختیار دانشجویان معترض می گذارند رو به افزایش است. برخی نیز بطور کامل استفاده ی آسیب زننده به حیوانات را کنار گذاشته اند.