Παρόλη την υπάρχουσα παράδοση στην ανθρωπιστική παιδεία, η χρήση ζώων στην εκπαίδευση είναι στην πλειοψηφία της επίπονη και συμπεριλαμβάνει ανατομές για το μάθημα της ανατομίας, για πρακτική εξάσκηση στην χειρουργική και πειράματα για το μάθημα της φυσιολογίας και της φαρμακολογίας. Κριτική κατά της επιβλαβούς χρήσης ζώων μπορεί να ασκηθεί σε πολλά επίπεδα.

Τα ζώα υποφέρουν και τα οικοσυστήματα υποβαθμίζονται

Κατ’ αρχήν, τα ζώα υφίστανται βλάβες όταν περιορίζονται από τις φυσικές τους συμπεριφορές, όταν τους προκαλείται πόνος, και φυσικά όταν θανατώνονται.

Υποφέρουν όταν βρίσκονται σε αιχμαλωσία, όταν μεταφέρονται, όταν συντηρούνται και τρέφονται σε αιχμαλωσία, όταν σκοτώνονται για να τεμαχιστούν και όταν υποβάλλονται σε πειράματα. Από οικολογικής πλευράς υπάρχει προβληματισμός σχετικά με τη μείωση των πληθυσμών των αγρίων βατράχων, των καρχαριών και των χελωνών, τα οποία σε μερικές χώρες αποσπώνται από το φυσικό τους περιβάλλον για να χρησιμοποιηθούν για εκπαιδευτικούς λόγους.

De facto μάθημα ηθικής

Η ευρέως διαδεδομένη αποφυγή συζητήσεων περί της ηθικής της χρήσεως ζώων και των εναλλακτικών μεθόδων από τις επιστήμες της ζωής, μας παρέχει, σύμφωνα με τον βιολόγο καθηγητή George Russell του Adelphi University, ένα de facto μάθημα περί ηθικής : ότι οι ηθικοί προβληματισμοί δεν έχουν αξία. Η λανθάνουσα διδακτέα ύλη διδάσκει ότι η ζωή είναι φθηνή και ότι τα ζώα μπορούν να θεωρηθούν αντικείμενα μιας χρήσης. Και όταν η επιστήμη βλέπει τον εαυτό της μέσα σε ηθικό κενό ή εκπέμπει τέτοια μηνύματα, οι επιπτώσεις για την ίδια την επιστήμη, αλλά και για την κοινωνία γενικά μπορεί να είναι πολύ σοβαρές.

Καταπάτηση των ατομικών ελευθεριών

Σε πολλούς φοιτητές δεν δίνεται η δυνατότητα επιλογής για το εάν θα λάβουν μέρος σε επιβλαβείς χρήσεις ζώων κατά την πρακτική τους εξάσκηση και δεν έχουν το κατοχυρωμένο δικαίωμα να αρνηθούν. Συχνά, δεν παρέχονται εναλλακτικές μέθοδοι και δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η προοπτική της υποχρεωτικής επιβλαβούς χρήσης ζώων αποτρέπει μερικούς φοιτητές από το να ασχοληθούν με τις επιστήμες της ζωής. Μερικοί που επιλέγουν να εισαχθούν σε αυτές τις επιστήμες ίσως δεν γνωρίζουν τι θα απαιτηθεί από αυτούς μέχρι την τελευταία στιγμή και πολλοί εξαναγκάστηκαν να αλλάξουν αντικείμενο σπουδών ή να εγκαταλείψουν τις σπουδές τους με το ανάλογο ακαδημαϊκό και ψυχολογικό τίμημα. Τέτοιου είδους διακρίσεις αποτελούν καταπάτηση των ατομικών τους ελευθεριών: όλοι οι φοιτητές πρέπει να έχουν το δικαίωμα να επιλέγουν εάν θέλουν να μην χρησιμοποιήσουν ζώα με επιβλαβή τρόπο και να έχουν πρόσβαση σε αξιόπιστες εναλλακτικές εκπαιδευτικές μεθόδους.

Απώλεια για την επιστήμη

Είναι μία σοβαρή απώλεια για τα σχετικά επαγγέλματα το ότι οι φοιτητές δεν ακολουθούν ή δεν συνεχίζουν τις σπουδές τους στις επιστήμες της ζωής εξ’ αιτίας της επιβλαβούς χρήσης ζώων. Είναι κακό για την επιστήμη γενικά και για την ανθρωπιστική έρευνα ειδικότερα το ότι ευσυνείδητοι επιστήμονες υφίστανται δυσμενείς διακρίσεις × επιστήμονες που διαθέτουν κριτική σκέψη, που είναι εξοικειωμένοι με τις εναλλακτικές μεθόδους και την αποτελεσματικότητά τους, που δεν έχουν ακόμα χάσει τον σεβασμό τους για τη ζωή.

Επίσης, διευρύνει την ανισότητα μεταξύ των φύλων μέσα στην επιστήμη με το να ευνοεί διακρίσεις εναντίον γυναικών επιστημόνων: υπάρχει μία ευαισθησία και ένας σεβασμός για τα ζώα, που συχνά επιδείχνουν οι γυναίκες – αλλά όχι μόνον αυτές – που δεν μπορεί να συμβαδίσει με τα τρέχοντα πλαίσια εργασίας.

« Όταν σπούδαζα δεν ήμουν πραγματικά σίγουρη για το αν θα ήθελα να γίνω κτηνίατρος ή όχι . Εάν με είχαν αναγκάσει να κάνω πειράματα σε ζώα, απλούστατα δεν θα άξιζε τον κόπο και θα είχα σταματήσει. Θεωρώ ότι αν κάνεις πειράματα σε ζώα, ενδιαφέρεσαι λιγότερο για αυτά. Νομίζω ότι θα φέρεσαι διαφορετικά απέναντι σε άλλα ζώα, και ίσως και απέναντι στους ανθρώπους. Επομένως, πιστεύω ότι τα πειράματα είναι επιβλαβή – σε κάνουν να έχεις λιγότερο σεβασμό στα ζώα από ότι θα έπρεπε» - Dr. Tannetje Koning, Κτηνίατρος, Zeewolde, Ολλανδία.

Απώλεια της ευαισθησίας

Μια πρόσφατη μελέτη που ανακοινώθηκε στο Veterinary Record επιβεβαίωσε ότι οι φοιτητές της κτηνιατρικής πράγματι απο-ευαισθητοποιούνται κατά την διάρκεια των σπουδών τους και δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η επιβλαβής χρήση ζώων βοηθάει αυτή τη διαδικασία. Μία τέτοια αλλαγή σε έναν φοιτητή έχει τεράστιες επιπτώσεις στον ίδιο ως άτομο και στην κοινωνία ως σύνολο.

Ο φοιτητής της κτηνιατρικής Andrew Knight από την Αυστραλία γράφει:

« Στο τέλος των πειραμάτων τα πρόβατα θανατώνονταν από τους φοιτητές με τη χρήση υπερβολικής δόσεως φαρμάκου πριν να ανακτήσουν τις αισθήσεις τους. Δίδονταν οδηγίες στους φοιτητές να ανοίξουν την θωρακική κοιλότητα των προβάτων ώστε να είναι σίγουροι ότι αυτά δεν θα επανέρχονταν στη ζωή. Ένας από τους λόγους που επικαλούνταν ήταν ότι οι φοιτητές θα αποκτούσαν μια αίσθηση υπευθυνότητας για το ζώο υπό την εποπτεία τους και οι καθηγητές ισχυρίζονταν ότι αυτές οι πρακτικές δεν προκαλούσαν απώλεια της στοιχειώδους ευαισθησίας τους. Το τραγικά γελοίο αυτών των ισχυρισμών αποδείχθηκε όταν μία φοιτήτρια ενθουσιάστηκε όταν ανακάλυψε ότι βάζοντας το χέρι της μέσα στην θωρακική κοιλότητα του ζώου, μπορούσε πραγματικά να αισθανθεί την καρδιά του να σταματά καθώς εκείνο πέθαινε».

Εστιάζοντας στην Βιολογία, ο George Russell έγραφε στο American Biology Teacher ήδη από το 1972 :

« Πειραματισμοί αυτού του είδους μπορούν να οδηγήσουν σε συστηματική και προοδευτική αναπηρία την ικανότητα που έχει ο καθένας μας να αισθάνεται και προκαλεί αλλαγές στην προσωπικότητα, που κατά την γνώμη μου μπορούν να γίνουν αντιληπτές ακόμα και από κάποιον που δεν έχει εξειδικευμένη εκπαίδευση στην ψυχολογία ή την ψυχιατρική… Είναι άραγε πολύ το να ζητήσει κανείς από τη διδασκαλία της βιολογίας να αφυπνίσει τον σεβασμό μας για τη ζωή και να καλλιεργήσει την αγάπη και τον θαυμασμό για τα ζώντα όντα»;

Κακό μαθησιακό περιβάλλον

Ένας άλλος λόγος για να ασκηθεί κριτική αφορά την παιδαγωγική και την μαθησιακή εμπειρία .

Αμέτρητοι φοιτητές παραπονιούνται ότι δεν έμαθαν τίποτα από την πρακτική εξάσκηση σε ζώα, ότι το πείραμα απέτυχε και ότι το μόνο που ήθελαν ήταν να τελειώνουν μια ώρα αρχύτερα. Η πίεση που σχετίζεται με ηθικούς ενδοιασμούς μπορ&