Η ανθρωπιστική εκπαίδευση στις επιστήμες της ζωής είναι:

  • Προοδευτική εκπαίδευση, στα πλαίσια της οποίας οι διδακτικοί στόχοι επιτυγχάνονται με τη χρήση ανθρωπιστικών, εναλλακτικών μεθόδων
  • Όπου τα ζώα δεν κινδυνεύουν και οι φοιτητές έχουν ελευθερία συνείδησης
  • Η εκπαίδευση που ενθαρρύνει μια ολιστική αντίληψη και τον σεβασμό προς τη ζωή

Διαβάστε ακόμα το άρθρο μας για την Κριτική Κατά της Επιβλαβούς Χρήσης Ζώων

Είδη εναλλακτικών μεθόδων

Μοντέλα και προσομοιωτές

Αυτά ποικίλλουν από προσιτά στην τιμή πρότυπα και συσκευές χειρουργικής εξάσκησης έως πλήρη μοντέλα που χειρίζονται από υπολογιστή. Βασικά μοντέλα μπορούν να συνεισφέρουν στην μελέτη της ανατομίας ή να διευκολύνουν τη μάθηση του σωστού χειρισμού των ζώων χωρίς αυτά να υποφέρουν και γλιτώνοντας τους φοιτητές από το άγχος και την ένταση. Η διαθέσιμη ποικιλία συσκευών χειρουργικής εξάσκησης περιλαμβάνει πρότυπα δέρματος, εσωτερικών οργάνων και μελών, τα οποία δίνουν την ευκαιρία στους φοιτητές να αποκτήσουν δεξιότητες όπως ο συντονισμός ματιού-χεριού, η χρήση οργάνων, αλλά και τεχνικών όπως η συρραφή. Άλλες συσκευές εξάσκησης εκμεταλλεύονται τα υπολείμματα οργάνων, χρησιμοποιώντας πραγματικό ιστό στη διαδικασία. Πιο σύνθετα προϊόντα περιλαμβάνουν πλήρη μοντέλα που χρησιμοποιούνται στην εξάσκηση στις ενδοφλέβιες ενέσεις, τη διασωλήνωση και τον καθετηριασμό των ζώων και σε κρίσιμες διαδικασίες όπως η ανάνηψη ή η παρακέντηση θώρακος. Τα μοντέλα που ο φοιτητής χειρίζεται μέσω υπολογιστή προσθέτουν έναν ακόμα βαθμό συνθετότητας και στηρίζουν αποτελεσματικά την εξάσκηση.

Ταινίες και βίντεο

Παθητικά, αλλά αποτελεσματικά ως μέρος της εκπαιδευτικής διαδικασίας, οι ταινίες και τα βίντεο προσφέρουν καλές γενικές γνώσεις και αποτελούν μια ποιοτική οπτικο-ακουστική εναλλακτική μέθοδος. Βίντεο ανατομών που διεξάγονται από επαγγελματίες για παράδειγμα, μπορούν να μεταδώσουν πολύ περισσότερες πληροφορίες στους φοιτητές από ανατομές που πραγματοποιούνται από τους ίδιους και μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την εξάσκησή αυτών που χρειάζονται τέτοιου είδους δεξιότητες στη σταδιοδρομία τους – προτού πραγματοποιήσουν πραγματικές ανατομές σε πτώματα ζώων που έχουν συλλεχθεί από ηθικά αποδεκτές πηγές.

Προσομοίωση σε υπολογιστή με χρήση πολυμέσων

Τα τελευταία χρόνια, η εξέλιξη των προγραμμάτων Η/Υ (software) προσφέρει δυνατότητες αποτελεσματικής εκπαίδευσης στα πλαίσια των επιστημών της ζωής. Με τις εικονικές ανατομές, τις οποίες οι φοιτητές πραγματοποιούν επί της οθόνης έως και τις πλήρεις προσομοιώσεις εικονικής πραγματικότητας κλινικής τεχνικής με τρισδιάστατα και απτικά μέσα, οι δυνατότητες αυτές περιορίζονται μόνο από τα όρια της τεχνολογίας και της επινόησης. Η μάθηση που επιβοηθείται από υπολογιστές προσφέρει πολύ μεγαλύτερο βάθος και εύρος στη μαθησιακή εμπειρία. Για παράδειγμα, η μορφολογία μεταξύ ειδών μπορεί να συγκριθεί με ένα πάτημα του ποντικιού του υπολογιστή, καθώς επίσης και η ιστολογία και άλλοι τομείς που παραδίδονται στο πρακτικό μάθημα. Μια εικόνα μπορεί εύκολα να μεγεθυνθεί ή να μικρύνει, τα κυκλοφορικά ή νευρικά συστήματα να αφαιρεθούν ή να απομονωθούν με τρισδιάστατη προβολή, οι μύες να ενεργοποιηθούν, ακόμα και χαρακτηριστικά όπως η αδιαφάνεια των οργάνων μπορεί να προσαρμοστούν, έτσι ώστε να εκτιμηθεί πλήρως η δομή και οι δομικές σχέσεις.

Η αυξανόμενη αισθητηριακή εμπειρία και ο βαθμός ελέγχου στα νέα προϊόντα software στηρίζουν την αποτελεσματική, ποιοτική μάθηση. Κάποια προγράμματα περιλαμβάνουν εικονικά εργαστήρια με επιλογές εξάσκησης μέσω διαφορετικών πειραμάτων και άλλα μπορούν να σχεδιασθούν ειδικά για τους διδάσκοντες για την προσαρμογή τους στον χώρο και στους συγκεκριμένους διδακτικούς στόχους. Οι φοιτητές επίσης μπορούν να εργαστούν με τον δικό τους ρυθμό, να επαναλάβουν βήματα της άσκησης και να χρησιμοποιήσουν το επικουρικό υλικό έως ότου αποκτήσουν εμπιστοσύνη στις γνώσεις και την τεχνική, κατευθύνοντας τον εαυτό τους όπως επιτρέπει η δομή του μαθήματος. Το στοιχείο της καινοτομίας στις νέες τεχνολογικές εξελίξεις είναι συναρπαστικό και προσθέτει στη μαθησιακή εμπειρία. Αποτελεί επίσης ένα σημαντικό κομμάτι της ανεπίσημης εξάσκησης για τα επαγγέλματα όπου η γνώση υπολογιστών θα συνεχίσει να παίζει πρωτεύοντα ρόλο. Όπου αυτό είναι δυνατό, όμως, η προσομοίωση μέσω υπολογιστή θα πρέπει να χρησιμοποιείται αλληλοδιαδοχικά με την εμπειρία που θα αποκτάται από ζώντες ανθρώπους ή ζώα, έτσι ώστε η τεχνολογία να παραμένει ισχυρό μέσον, αλλά όχι εναλλακτικά της πραγματικότητας.

Αυτό-πειραματισμός από τους διδασκόμενους

Για τους ζωολόγους και τους κτηνίατρους η σημασία του πρακτικού έργου με το ζωντανό σώμα δεν μπορεί να υπερεκτιμηθεί. Η αποτελεσματική κατανόηση των διαδικασιών της φυσιολογίας μπορεί να αποκτηθεί μόνο με κάποια τουλάχιστον εμπειρία του ζωντανού σώματος. Ο φοιτητής που θα συναινέσει σε κάτι τέτοιο, θα αποτελέσει ένα θαυμάσιο «πειραματόζωο» - η τεχνική του αυτό-πειραματισμού είναι μια θετική και ηθική εναλλακτική μέθοδος. Το ανθρώπινο σώμα είναι φυσικά το ουσιαστικό αντικείμενο αναφοράς για τους φοιτητές ιατρικής και ο αυτό-πειραματισμός χρησιμοποιείται σε πολλά πανεπιστήμια ως μέρος της κανονικής πρακτικής εξάσκησης. Αλλά το ανθρώπινο σώμα μπορεί να χρησιμοποιηθεί σε όλες τις επιστήμες της ζωής. Τέτοιου είδους πρακτικές εκτείνονται από απλά πειράματα, όπως η κατάποση διουρητικού ή η εκτέλεση μιας άσκησης και ακολούθως η παρακολούθηση των φυσιολογικών και βιοχημικών αλλαγών, έως και πιο σύνθετες ασκήσεις, όπως μετρήσεις της ταχύτητας μεταφοράς των νευρικών σημάτων με συσκευή αυτό-πειραματισμού συνδεδεμένη με κατάλληλο πρόγραμμα υπολογιστή. Η άμεση εμπλοκή και η εμπιερία σε τέτοια πειράματα, τα καθιστούν αξιομνημόνευτα και ευχάριστα.

Προμήθεια νεκρών ζώων από ηθικά αποδεκτές πηγέςΓια πολλούς φοιτητές ζωολογίας και όλους τους μελλοντικούς κτηνίατρους, η μελέτη της ανατομίας δε θα μπορούσε να είναι πλήρης δίχως κάποιου βαθμού απτής εμπειρίας ζώων και ζωικού ιστού. Παρομοίως, για τη χειρουργική, η εξάσκηση δε θα ήταν επαρκής εάν απουσίαζε η καθεαυτού εμπειρία πραγματικού ιστού. Ηθικώς ορθές εναλλακτικές λύσεις στη θανάτωση και τον βασανισμό των ζώων φυσικά ισχύουν και γι’ αυτές τις απαιτήσεις: συγκεκριμένα, η χρήση πτωμάτων ζώων που προέρχονται από ηθικά αποδεκτές πηγές. Αυτό σημαίνει ότι τα ζώα δεν έχουν εκτραφεί ή θανατωθεί για την προμήθεια πτωμάτων ή ιστού για το εργαστηριακό μάθημα, ή ότι δεν δημιουργείται ή διατηρείται αγορά για τέτοιου είδους αποκτήματα. Τέτοια παραδείγματα αποτελούν τα ζώα που έχουν πεθάνει από φυσικό θάνατο ή σε ατυχήματα ή τους έχει γίνει ευθανασία για ορθούς ιατρικούς λόγους. Οι κτηνιατρικές κλινικές και τα αγροκτήματα αποτελούν δύο εν δυνάμει πηγές και κάποιες κτηνιατρικές σχολές ήδη διαθέτουν συνεργαζόμενες κλινικές για την προμήθεια τέτοιων πτωμάτων. Τα πολυάριθμα ιδιωτικά ιατρεία επίσης αποτελούν ενδεχόμενη πηγή. Η αύξηση των προγραμμάτων δωρητών σώματος πιστοποιεί την κοινή λογική προς αυτή την κατεύθυνση. Η πρόκληση για τα πανεπιστήμια είναι να κάνουν τις σωστές επαφές και να κτίσουν βιώσιμες οργανωτικές δομές, προκειμένου να χρησιμοποιήσουν αποτελεσματικά αυτές τις πηγές. Επίσης, τα πανεπιστήμια θα πρέπει να επιδείξουν σεβασμό και να χρησιμοποιήσουν με ηθικό τρόπο τα σώματα νεκρών συντρόφων του ανθρώπου, τα οποία τους έχουν εμπιστευθεί για εκπαιδευτικούς σκοπούς.
Περισσότερα για τα Προγράμματα Δωρητών Σώματος

Κλινική πρακτική

Είναι αναμενόμενο ότι η εκπαίδευση των φοιτητών ιατρικών επιστημών θα περιλαμβάνει εμπειρία με πραγματικούς ασθενείς και όσο περισσότερη εμπειρία αποκτηθεί – στον σωστό βαθμό και τον σωστό χρόνο – τόσο αρτιότερη θα είναι και η εκπαίδευση. Από τη φυσιολογία έως την παθολογία και τη χειρουργική, η εκπαίδευση που εμπεριέχει ασθενείς συμβάλλει σε μια ρεαλιστική και σωστή εκμάθηση. Η μάθηση που στηρίζεται στην μελέτη συγκεκριμένων προβλημάτων, που σχετίζονται με πραγματικές κλινικές περιπτώσεις, επίσης αποτελεί αναγνωρισμένη και ισχυρή εκπαιδευτική προσέγγιση. Το μήνυμα είναι ιδιαίτερα σημαντικό για τις σχολές όπου τα εργαστηριακά πειράματα σε ζώα χρησιμεύουν ακόμα για την ιατρική εκπαίδευση. Για την κτηνιατρική εκπαίδευση, όπου τα ζώα είναι το πραγματικό αντικείμενο αναφοράς, η κλινική πρακτική αποτελεί εξίσου μια ανθρωπιστική εναλλακτική μέθοδο στα πειράματα σε ζώα. Πολλές κτηνιατρικές σχολές συνεργάζονται ήδη με κτηνιατρικές κλινικές – αυτή η προσέγγιση προσδίδει στην εκπαίδευση μια στενότερη φυσική σχέση με την επαγγελματική κλινική πρακτική, στην οποία θα εισέλθει ο φοιτητής μετά την αποφοίτησή του. Εφόσον οι φοιτητές χειρίζονται πλέον σωστά τα ζώα και έχουν αποκτήσει βασικές κλινικές δεξιότητες μπορούν να μαθητεύσουν σταδιακά στην χειρουργική πρακτική με την εποπτεία αρμόδιου κτηνίατρου.

O αυξανόμενος βαθμός συμμετοχής στην πραγματοποίηση εγχειρήσεων όπως η στείρωση και η υστερεκτομή– δύο από τις πλέον συνηθισμένες εγχειρήσεις που θα αντιμετωπίσουν οι μελλοντικοί κτηνίατροι – είναι ένας τρόπος απόκτησης της απαραίτητης εμπειρίας, αυτοπεποίθησης και ικανότητας.

Η στείρωση αδέσποτων και άλλων ζώων είναι μια κοινωνική ανάγκη που δίνει ευκαιρίες «μάθησης μέσω της προσφοράς». Οι φοιτητές μπορούν επίσης να αναλάβουν κι άλλες ωφέλιμες εγχειρήσεις. Σε κρίσιμο βαθμό, η κλινική πρακτική ως εκπαιδευτική προσέγγιση εξασφαλίζει τη συμμετοχή του φοιτητή στην όλη διαδικασία: από την ίδια την εγχείρηση έως την μετεγχειρητική φροντίδα και την ανάνηψη του ζώου. Επικεντρώνεται στο να ωφεληθεί και να θεραπευθεί το ζώο και όχι να υποφέρει.

Εργαστήρια in vitro

Οι προπτυχιακοί φοιτητές πρέπει να εξοικειωθούν με τις τεχνικές και να ωφεληθούν από την ταχεία εξέλιξη και εισαγωγή της in vitro τεχνολογίας στην έρευνα και τις δοκιμές. Τα εργαστηριακά μαθήματα in vitro κι όχι in vivo μπορούν να παράσχουν αυτή την εμπειρία και ο ζωικός ιστός που απαιτείται για αυτό το έργο μπορεί να προέρχεται από ηθικά αποδεκτές πηγές. Επιπλέον, ο ζωικός ιστός σε μερικές περιπτώσεις μπορεί να αντικατασταθεί απευθείας από φυτικό υλικό: για την μελέτη της κυτταρικής αναπνοής ή της μεταφοράς ηλεκτρονίων, τα μιτοχόνδρια είναι δυνατόν να προέρχονται είτε από τη μαγιά, την πατάτα ή τα τεύτλα αντί, για παράδειγμα, του παραδοσιακού συκωτιού αρουραίου.

Υποστηρικτικές πηγές

Δείτε το Βίντεο της InterNICHE:  «Εναλλακτικές Μεθόδους στην Εκπαίδευση», όπου θα βρείτε μερικές από αυτές τις μεθόδους να παρουσιάζονται από εκπαιδευτικούς και το Σύστημα Δανεισμού Εναλλακτικών Μεθόδων της InterNICHE για να δοκιμάσετε προϊόντα..